Stok, bir işletmenin olası sorunlara karşı ihtiyaçlarının devam ettirilmesini sağlayacak, el altında olması gereken ürün ve hammaddeyi ifade eder. Stokta bulunan ürün ve hammaddelerin, arz ve talep dengesine göre bulunması son derece önemlidir.
Stok yönetimi; hammadde, yarı mamul veya mamullerin, zamanında ve uygun maliyetle tedarik edilebilmesi veya bulundurulmasına yönelik faaliyetlerin tümüdür. Stok yönetimi sayesinde işletmenin stoklarının düzenli olarak kontrol edilmesi sağlanır. İşletmeler büyüklüğüne, mali yapısına ve üretim şekline göre faaliyetlerini aksatmayacak ve olası satış fırsatlarının kaçmasının önüne geçecek şekilde optimum seviyede stok bulundurmalıdır.
Stok Yönetimi Nasıl Yapılır?
Stok yönetimi, eskiden defter üzerinden kağıt kalem ile yapılırken, bugün gelişmiş sistemler ve yazılımlar sayesinde bilgisayar üzerinden kolayca yapılabilmektedir. Stoktaki ürünleri, girdi ve çıktıları takip eden bu sistemler stokların azalması halinde bildirim göndererek, işleyişin aksatılmamasına yardımcı olur. Günümüzde stok yönetimini kağıt kalem tutarak yapan işletmeler de vardır, ancak bu işletmeler genellikle daha küçük çaptadır. Stok tutma dijital ortamda yapıldığında pek çok maliyetten de işletmenin kurtulmasını sağlar. Ancak stok hacmi büyüdükçe ihtiyaçlar da büyüyecektir.
Stok yönetiminin birinci amacı mevcut stok miktarları ve bunların ortalama maliyetlerine doğru şekilde ve anlık olarak ulaşabilmektir. Stok miktarlarını ve maliyetlerini bilmeyen ya da hatalı olarak hesaplayan bir işletmenin sürekli bir başarı çizgisi yakalaması beklenemez. Diğer taraftan stok yönetimin ikinci amacı da gelecek planlaması yapabilmek için tutarlı ve bir veri kaynağı sağlayabilmektir. Stok, bir işletmenin en maliyetli kalemlerinden birisidir. Gelecekte talep edilecek miktardan fazla stok bulundurmak zarara yol açabilir ya da olası talepten daha az miktarda stok bulundurmak fırsat maliyeti ve müşteri memnuniyetsizlikleri yaratabilir. Bu yüzden işletmeler ne eksik ne fazla, optimum miktarda stok bulundurmak ister. Bu da gelecekte oluşacak talep miktarını tahmin etmekle mümkün olur. Geçmişteki stok hareketleri geleceğe yönelik tahminler için en önemli girdilerden birisidir.
Stok yönetiminde kullanılan özel yazılımların işletmelere kazandırdıkları şu şekilde belirtilebilir.
- Stok analizi ve çok boyutlu raporlamalar
- Stoktaki miktarlarına ve maliyetlerine anlık erişim
- Maliyet ve karlılık takibi
- Malzeme kategorilendirme, sınıflandırılan malzemeye göre işlemler
- Gelişmiş barkod uygulamaları, depo giriş-çıkış kontrolü
- Kritik stok seviyesi yönetimi (azalan malzemeler için uyarılar )
- Talep tahminine girdi sağlayan geçmiş stok hareketleri
Stok Yönetimi Neden Yapılır?
İşletmelerin faaliyetlerini kesintisiz bir şekilde yürütebilmesi için stok yönetimine ihtiyaçları vardır. Stok yönetimi doğru yapıldığı zaman işletmeler faaliyetlerini daha doğru planlayabilir, karlılıklarını daha kolay takip edebilir ve kıt kaynaklar daha doğru değerlendirilebilir. Bu da rekabet çerçevesinde işetmenin rakiplerinden geri kalmamasının önüne geçer. Stok yönetiminde yapılan hatalar işletme yöneticilerinin yanlış karar almasına neden olabilir. Stok kontrol yazılımları ise bu tip hataların minimum seviyeye düşürülmesini sağlayabilir.
Stok yönetiminin doğru yapılabilmesi için deponun bulunduğu konum, raflar ve barkod sisteminin birbirine entegre edilmiş olması gerekir.
Etkin bir stok yönetimi yapıldığında işletmenin elde edeceği avantajlar şöyle olacaktır.
- Üretimin Devamlılığı Sağlanır
Stok yönetimi, doğru yapıldığında işlerin düzenli olarak devam etmesi sağlanmış olur. İş devam ederken, herhangi bir malzeme ya da hammadde eksikliği yaşanmaz. Bu sayede artan müşteri taleplerine karşı hazır olunmuş olur.
- Hizmet Seviyesi Artar
Stok yönetimi sayesinde müşterinin bekletilmesinin önüne geçildiği için memnuniyette artmış olur.
- Maliyetleri Düşürür
Stoklarında doğru miktarda ürün bulunduran bir işletme talebin çok olduğu dönemde tedarik sorunu yaşamadığı gibi, piyasa dalgalanmalarından da minimum ölçüde etkilenir.
- Ürün Kaybını Azaltır
Stok yönetimi sayesinde şirket üretim ve hammadde kontrolünü sağlamış olduğu için kayıpları da minimum seviyeye indirmiş olur.
Stok Yönetiminin Önemi Nedir?
Stok yönetimi, her işletme için önemlidir. Ancak bu önemin boyutu yatırımın büyüklüğüne göre değişen bir durumdur. Örneğin; otomotiv sektörü için stok yönetimi çok önemli olurken, otel işletmeciliğinde bu önem daha azdır.